A duhet Kisha të edukojë njerëzit: Një përgjigje ndaj Metropoliti Theodosiy
Met. Theodosiy foli për arsyet e ndjekjes së Kishës sonë, duke theksuar se, në shumë mënyra, ne vetë jemi fajtorë. Cila është zgjidhja? A është e mundur të ndryshohet situata aktuale e UOC?
Në kohët e fundit, Metropoliti Theodosiy i Cherkasy dhe Kaniv i UOC ka mbajtur një predikim që ka shkaktuar diskutime të shumta në mes të besimtarëve. Në fjalimin e tij, ai krahasoi Kishën me një nënë që është harruar dhe është dëbuar nga shtëpia e saj nga fëmijët e saj. Disa e gjetën këtë krahasim thellësisht emocionues (sepse e panë veten në kritikën e episkopit), ndërsa të tjerët, në anën tjetër, thanë, "Përfundimisht, dikush ka reflektuar gjendjen aktuale të Kishës ukrainase dhe shoqërisë ukrainase."
Episkopi nisi me një temë të rëndësishme – përgjegjësinë e Kishës ndaj shoqërisë. Ai inkurajoi besimtarët të reflektojnë mbi arsyet pse UOC po përballet me një ndjekje dhe presion të tillë sot. Në fjalimin e tij, Metropoliti theksoi drejtpërdrejt se rrënja e këtyre problemeve qëndron te besimtarët vetë. Ai tha, “Kjo është dështimi ynë i madh. Dhe nuk kemi kë do t’i fajësojmë për faktin që po goditemi, po ndiqemi dhe po ndalohemi. Ne nuk edukuam shoqërinë civile.”
Dhe këtu, episkopi është plotësisht dhe pa dyshim i drejtë.
Sepse, në realitet, për dallim nga Kisha Ortodokse, konfesionet tjera (sidomos UGCC) janë angazhuar aktivisht në edukimin e ukrainasve. Për shembull, të diplomuarit e Universitetit Katolik Ukrainas, themeluar nga Katolikët Grekë dhe Romakë, kanë arritur suksese të mëdha në fushat e gazetarisë, biznesit dhe shërbimit publik. Këta njerëz sot ndikojnë mendimet dhe pikëpamjet e botëkuptimit të ukrainasve. Ndërkohë, Kisha Ortodokse humbi këtë mundësi: “Ne ndërtuam (kishat) dhe festuam… Po, ishte e nevojshme të ndërtohej dhe festohej, por nuk duhej të kishim harruar edhe për këtë (edukim),” theksoi episkopi.
Ai krahasoi ndjekjen aktuale të Kishës me mënyrën se si fëmijët e pabesë e dëbojnë nënën e tyre nga shtëpia, pavarësisht faktit që ajo i ka kushtuar gjithë jetën e saj rritjes së tyre: “Tani po dëbohemi nga shtëpia jonë, pikërisht ashtu si një djalë apo një vajzë e pabesë do të dëbojë një nënë të moshuar nga shtëpia që ajo e ka kaluar gjithë jetën duke e ndërtuar. Kështu po dëbohet Kisha historike e popullit tonë, që i formoi ata, si një nënë e moshuar.”
Por sipas pikëpamjes së episkopit, fajin për këtë e kanë përfaqësuesit e Kishës. Ne, si anëtarë të saj, nuk kemi arritur të rrisim së miri gjeneratën e re dhe nuk kemi arritur të kalojmë vlerat shpirtërore tek ta. “Ne menduam se gjërat do të zgjidheshin ndonjëherë vetvetiu… Por kjo ka ndodhur. Dhe ne duhet të pendohemi për këtë,” tha ai.
Megjithatë, Metropoliti Theodosiy nuk bën thirrje për protesta ose agresion. Ai thotë se është vonë për të diskutuar dhe kërkuar: “Është vonë. Kjo duhej të ishte bërë më herët.” Në vend të kësaj, ai bën thirrje për lutje, krahasuar atë me lutjen e një nëne për fëmijët e saj të humbur: “Një nënë nuk do të justifikojë gabimet e fëmijëve të saj, por as nuk do t’i qortojë. Pas pendimit, ajo do të lutet. Nëse një nënë lutet për fëmijën e saj me dashuri, sigurisht që do t’i rikthejë ata.”
Ai gjithashtu beson se edhe nëse Kisha është e ndjekur, goditur dhe dëbuar, “këta janë ende populli ynë, dhe ne mbajmë përgjegjësi për ta para Zotit”.
Episkopi përfundoi duke thënë se Zoti do të shpëtojë popullin përmes vuajtjeve dhe provave. Dhe nëse Kisha lutet me vëmendje, njerëzit gradualisht do të kuptojnë gabimin e tyre dhe do të kthehen në rrënjët e tyre shpirtërore: “Nëse ne lutemi, njerëzit do të kuptojnë dhe do të kthehen tek nëna e tyre – Kisha historike.”
Dhe këtu, ne nuk dëshirojmë të diskutojmë me episkopin, por të plotësojmë fjalët e tij duke shprehur pozitën tonë.
Detyra e paimagjinueshme e Kishës është të mësojë dhe të edukojë popullin
Po, Kisha duhet të lutet për popullin. Lutja është arma kryesore e saj. Por… nuk është e vetmja. Për shekuj të tërë, Kisha ka luajtur një rol kyç në formimin e kompasit moral dhe shpirtëror të shoqërisë. Ajo ishte themeli jo vetëm i jetës fetare, por edhe i rritjes dhe zhvillimit kulturor dhe arsimor të popullit. Kisha gjithmonë, në të gjitha rrethanat, ka mësuar, ka ndriçuar dhe ka edukuar. Edhe në shoqëritë pagonore, gjatë ndjekjeve nga imperatorët romakë, Kisha hapte shkolla, kryente punë kateketike të zgjeruara dhe jepje botës jo vetëm martirë të panumërt, asketa të shenjtë, por edhe shtylla të teologjisë dhe besimit. Mjafton të kujtojmë Shën Dionis Kurioti, Justin Filozofi, Atanas Bujari, dhe shumë të tjerë. Edhe apostujt predikonin në shoqëri që nuk ishin të prirura për ta.
Apostulli Pal shpjegoi në detaje sfidat me të cilat u përball gjatë predikimit të Ungjillit: “Unë kam qenë vazhdimisht në lëvizje. Kam qenë në rrezik nga lumenjtë, në rrezik nga banditët, në rrezik nga bashkëkombësit e mi, në rrezik nga johebrejt, në rrezik në qytet, në rrezik në fshat, në rrezik në det; dhe në rrezik nga besimtarë të rremë. Kam punuar dhe kam lodhur dhe shpesh kam qenë pa gjumë; kam njohur urinë dhe etjen dhe shpesh kam qenë pa ushqim; kam qenë i ftohtë dhe i zbukuruar.” (2 Korintasve 11:26-30). A e ndaloi kjo apostullin? A tha ai se për shkak të këtyre vështirësive, gjëja e vetme që mbetet është të lutemi? Jo. Ai vazhdon duke shkruar, “Përveç gjithçkaje tjetër, përballem çdo ditë me presionin e shqetësimit tim për të gjitha kishat. Kush është i dobët, dhe unë nuk ndjej dobësi? Kush është çuar në mëkate, dhe unë nuk ndiej zjarr brenda meje?” Dhe në një tjetër vend ai shton: “Ne jemi shtypur kudo, por nuk jemi të kufizuar; jemi në rrethana të mjerueshme, por nuk zbresim në depresion.” Kështu duhet të veproni edhe ju—përjashtuar qëndrimin në rrethana të vështira, ne duhet të mos zbresim në depresion, por të vazhdojmë (ose të fillojmë, nëse flasim për arsimin) punën tonë.
Gjatë historisë, shohim shumë shembuj të Kishës që plotëson rolin e mësuesit shpirtëror dhe moral për shoqërinë. Bizantia është një nga shembujt më të ndritshëm. Mendoni për shkollën e famshme të Patrikut Shën Fotiu ose bashkësinë e studiuesve, anëtar i të cilës ishte Shën Grigor Palama.
Mirëpo, ka pasur edhe kohë kur Kisha ka qenë pakënaqësisht e përfshirë në edukimin e popullit. Kjo nuk është për një predikim të një prifti në kishë por për punën sistematike që flet Metropoliti Theodosiy. Por a do të thotë kjo se në situatën aktuale, nuk mund të bëhet asgjë?
A është populli i humbur për Kishën?
Në predikimin e tij, episkopi shprehu zhgënjimin që Kisha nuk ka bërë mjaft për të rritur shoqërinë civile, për dallim nga Kisha Katolike Greko-Katolike Ukrainase, e cila ka punuar aktivisht me rininë. Megjithatë, do të ishte gabim të thuhej se populli është tashmë i humbur për Kishën. Sepse populli nuk është homogjen. Ai nuk është një entitet i fiksuar. Populli përbëhet nga gjenerata të ndryshme – nga foshnjat deri te të moshuarit. Dhe ndërsa mund të jetë se gjithçka që mund të bëjmë për një gjeneratë është të lutemi, me një gjeneratë tjetër, duhet të punojmë sa më aktivisht të jetë e mundur.
Historia tregon se edhe në periudhat më të vështira, kur shoqëria dukej se kthehej plotësisht nga Kisha, gjithmonë ka pasur mënyra për të rikthyer ndikimin e saj. Për shembull, edhe gjatë sundimit sovjetik, kur ateizmi ishte ideologjia zyrtare e shtetit, Kisha nuk zhduku. Përkundrazi, edhe nën ndjekje dhe shtypje brutale, ajo vazhdoi të kryente misionin e saj në mes të besimtarëve, duke kaluar trashëgiminë e saj shpirtërore dhe intelektuale dhe duke përgatitur terrenin për rinovimin e ardhshëm. Edhe në atë kohë, kishim figura si Metropoliti Antoni i Sourozhit, Ati Dimitri Dudko, dhe Papallësi Aleksandër Men. Kisha arriti të ndikonte mendimtarë të mëdhenj si Sergei Averintsev, Aleksej Losev, Vladimir Bibikhin, Mihail Baktin, Dimitri Likhachov, Vladimir Toporov, Olga Sedakova, dhe shumë të tjerë. Nëse Kisha do të kishte vetëm lutur, nuk do të kishte eksplozion shpirtëror që ndoqi rrëzimin e Bashkimit Sovjetik, kur një numër i madh i njerëzve, veçanërisht nga gjenerata më e re, u kthyen në rrënjët e tyre shpirtërore. Kjo tregon se populli kurrë nuk humbet për Kishën, dhe gjithmonë ka potencial për të kthyer në rrugën e ndriçimit shpirtëror. Ne thjesht duhet të punojmë pa pushim në këtë drejtim.
Më tepër, Kisha duhet gjithmonë të vazhdojë misionin e saj – të kujdeset për çdo person, veçanërisht ata që janë të humbur. Ne besojmë se sot, në një botë që ndryshon shpejt, të rinjtë kanë nevojë të marrin udhëzim moral dhe shpirtëror. Dhe është Kisha që duhet të bëhet institucioni që merr përsipër detyrën e edukimit të të rinjve, duke i ndihmuar ata të formojnë botëkuptimin e duhur.
Mos harroni se shkencat moderne filluan me Kishën duke themeluar shkolla dhe akademitë ku të rinjtë merrnin jo vetëm njohuri fetare, por edhe bazat e shkencës, artit dhe kulturës. Kjo arsimim u mundësoi atyre të bëheshin jo vetëm besimtarë, por edhe anëtarë të kulturuar dhe të edukuar të shoqërisë.
Kjo do të thotë se Kisha duhet të marrë përsëri këtë rol sot.
Por çfarë mund të bëhet konkretisht?
Për të korrigjuar situatën dhe rikthyer ndikimin e Kishës në shoqëri, veçanërisht te të rinjtë, është e rëndësishme të veproni aktivisht në disa fusha. Këtu janë disa hapa që mund të merren tani (duke marrë parasysh situatën aktuale).
1. UOC është dëbuar nga shkollat dhe institucionet arsimore. Prandaj, nevojitet të krijohen institucione të tilla në kishë. Ne kemi nevojë urgjente për qendra arsimore brenda parakalimeve tona. Të rinjt
