Intervista e Kryepishkopit të ri të Shqipërisë

Nga Theodhoros Kalmoukos | Ethnikos Kirikas

Siç raportohet në ekirikas.com,Κryepishkopi i sapozgjedhur Joan i Kishës Autoqefale të Shqipërisë dha me gatishmëri intervistën e parë si Kryepishkop për "Ethnikos Kirikas" dhe foli me guxim dhe sinqeritet për gjithçka: Për shkatërrimin e shkaktuar nga regjimi komunist në kisha, por më shumë në shpirtrat e njerëzve.

Për Kryepishkopin e ndjerë vizionar Anastasin, i cili në thelb ringjalli Kishën e rrafshuar të Shqipërisë.

Ai zbuloi se Kryepishkopi Anastas i kishte thënë se dëshironte që ai ta pasonte.

Ai foli gjithashtu për Kishën Ortodokse të ndarë në të gjithë botën për shkak të Autoqefalisë së Ukrainës dhe nevojën për unitetin e saj.

Intervista është si më poshtë:
Si ndiheni me zgjedhjen tuaj në Fronin Kryepiskopal të Kishës Autoqefale të Shqipërisë?

Është e vështirë ta përshkruaj, sepse është një përzierje emocionesh. Sigurisht, ndihem i nderuar, por e ndiej peshën e këtij pozicioni dhe përgjegjësinë që vjen me të.

Dhe ndoshta kjo do të na ndihmojë të jemi më të përulur. Shpresoj që hiri i Zotit të na ndihmojë në këtë. Kemi pasur një mësues të mirë, Kryepishkopin Anastas dhe shembulli i tij do të jetë gjithmonë udhëzuesi ynë.

I them vetes se ndoshta Zoti nuk do të na gjykojë vetëm nga rezultatet, sepse jo gjithçka varet nga ne, por do të na gjykojë nga përpjekjet.

Dhe ne duhet të bëjmë përpjekje të mëdha për të ndihmuar Kishën dhe për të ndihmuar njerëzit dhe nëpërmjet tyre të ndihmojmë edhe veten tonë.

Çfarë mendimesh ju erdhën në mendje kur u shpall rezultati i zgjedhjes suaj?

Mirënjohje për të gjithë, sepse siç thashë më parë, ndiej një përgjegjësi të madhe dhe duhet të përpiqemi të japim më shumë nga vetja dhe të kuptojmë njerëzit e tjerë.
Ne jemi këtu për njerëzit, njerëzit nuk janë për ne. Ne jemi këtu për Kishën, Kisha nuk është për ne. Këto ishin mendimet e mia.

Ju ka shkuar ndonjëherë në mendje se një ditë do të bëheshit Kryepishkop i Shqipërisë, kur studionit për Teologji në Boston?

Jo, kurrë, kurrë nuk e kam menduar.

Si ishte përvoja juaj në Shkollën Teologjike?

Mendoj se ishte një nga përvojat më të mira të jetës sime. Shkova në Shtetet e Bashkuara si refugjat dhe kisha një bursë nga Kisha Orthodhokse Shqiptare në Boston për të studiuar. Dhe u thashë atyre se nëse Kisha në Shqipëri rihapet, do të kthehem.

Ata nuk më besuan, thanë se ata që vijnë në Shtetet e Bashkuara nuk kthehen. Të gjithë profesorët ishin shumë të mirë me mua.

Kryepishkopi Dhimitrios, atë Kalivas, atë Papadhimitriu, profesori Patsavos, atë Fitzgerald dhe shumë të tjerë.

Ata ishin shumë miqësorë me mua dhe e shijova shumë Pashkën time të parë, sepse në kohën kur jetoja në Shqipëri, feja ishte shkatërruar.

Thatë se erdhët në Amerikë si refugjat. Si ndodhi kjo? Pse?

Sepse u largova nga Shqipëria para rënies së komunizmit. Shkova në Itali.

U arratisët?

Në një farë mënyre, po, ishte një formë arratisjeje nga Shqipëria. Dhe nga Italia shkova në Shtetet e Bashkuara ku qëllimi im ishte të studioja Teologji.

Kurrë nuk kam menduar se në jetën time do të shkoja në Shtetet e Bashkuara, por Zoti ka mënyrat e tij dhe na befason.

Kur u pagëzuat?

U pagëzova kur isha shumë i ri, në vitin e fundit të shkollës së mesme. Ishte rreth vitit 1974. Ishte një kohë kur në Shqipëri feja konsiderohej krim.

Ku u pagëzuat?

Nuk kishte kisha në atë kohë. U pagëzova në qytetin e Vlorës në Shqipërinë e Jugut. Atje ishte një prift, atë Kozmai, i cili ishte një nga priftërinjtë e paktë që ende kryenin shërbesat fshehurazi.

U bëra anëtar, ndoshta anëtari më i ri, i një kishe të vogël nëntokësore (katakombë), diçka shumë e vështirë për t'u kuptuar.

Ajo që më kujtohet nga ajo kohë ishte një gëzim i madh dhe ishte një ndjenjë paradoksale sepse kishte persekutim, por kurrë nuk kam ndjerë gëzim më të madh.

Kush ishte President i Shqipërisë në atë kohë?

Diktatori Enver Hoxha.

Si janë gjërat tani në Shqipëri?

Mendoj se shumë gjëra janë përmirësuar. Sigurisht, politika e kishës ishte të kishte marrëdhënie të mira, por të mbante kufij me politikën, që politika të mos ndërhynte në kishë.

Dhe kurrë nuk kemi pasur dikë që të ndërhyjë se kush do të jetë kryepishkopi kështu që në një farë mënyre kemi një marrëdhënie të duhur. Por, si në çdo vend, gjithmonë ka probleme me qeverinë.

Kur dhe si u takuat me Kryepishkopin Anastas?

Kur isha në Shkollën Teologjike të Kryqit të Shenjtë,Kr Dhimitrios, i cili në atë kohë ishte Mitropoliti i Verias, më tha se një mik i tij shumë i ngushtë kishte shkuar në Shqipëri.

Kisha lexuar diçka në gazeta dhe kështu kontaktova me Kryepishkopin Anastas dhe i thashë se kur të mbaroj shkollën dua të vij.
Ai ishte shumë i lumtur dhe më inkurajoi të vija. Shumë në komunitetin shqiptar të Bostonit prisnin që unë të bëhesha prift në Shtetet e Bashkuara.

Por mendova se në Shtetet e Bashkuara një prift më shumë apo më pak nuk do të bënte shumë ndryshim, ndërsa në Shqipëri kishte nevojë.
Dhe tani, pas 30 vitesh, mendoj se ishte vendimi i duhur jo vetëm për zgjedhjen time, por e kisha këtë mendim 30 vjet më parë: se ishte vendi im, linda këtu, u rrita këtu, kështu që ishte detyra ime të shërbeja këtu.

Dhe gjatë këtyre tre dekadave, kemi qenë shumë afër me Kryepishkopin Anastas. Kemi kaluar së bashku të gjitha problemet. Shumë hidhërime, shumë gëzime.

Ju tha ndonjëherë se dëshironte që ju të ishit pasardhësi i tij?

Po, po. Edhe pse isha pak hezitues, ai u përpoq të më bindte për këtë dhe për rëndësinë e detyrës. Sepse, siç thoshte ai, froni i Kryepiskopal në Shqipëri nuk është fron lavdie, është fron kryqi.

E kuptojmë se kryqi është mjeti për ringjallje. Nëse predikojmë kryqin, nuk duhet të kemi frikë.

Dhe këto mendime më bënë ta pranoj këtë përgjegjësi, sepse nuk është e lehtë në Shqipëri, por tani nuk është e lehtë askund.

Bota po bëhet e globalizuar, kështu që po përballemi me problemet e gjithë botës.

Cilat janë disa nga problemet më serioze me të cilat po përballet Kisha e Shqipërisë sot?
Kemi problemin me pronën e Kishës. Kisha nuk dëshiron të pasurohet, por të shërbejë, por për të shërbyer duhet të paguajë pagat e priftërinjve, shkollave dhe shumë nevoja të tjera.

Jemi në një proces, por Kryepiskopi Anastas la një trashëgimi, ishte një njeri me vizion dhe krijoi hidrocentrale, të cilat tani i sjellin disa të ardhura Kishës. Nëse do t'i kishim edhe pronat e tjera, do të ishte më e lehtë.

Detyra jonë tani është ta sjellim Ungjillin në një shoqëri që ka humbur vlerat e saj.

Shkatërrimi nuk ishte vetëm në ndërtesat dhe infrastrukturën e Kishës, por edhe në shpirtrat e njerëzve.

Dhe detyra jonë kryesore tani është t'i rigjallërojmë ata shpirtra, të mbjellim farat e shpresës.

Të ardhurat tona më të mëdha tani vijnë nga hidrocentralet dhe nga kontributet e besimtarëve. Tani gjithnjë e më shumë njerëz e kuptojnë se duhet ta mbështesin Kishën.

Ata shkatërruan gjithçka, por tani, ngadalë, njerëzit gëzojnë, ofrojnë diçka. Sa më shumë i afrohen Kishës, aq më mirë është për shpirtin dhe jetën e tyre shpirtërore.
A merrni ndihmë financiare nga qendrat misionare në Amerikë?

Po, por nuk është diçka e rëndësishme. Sigurisht, populli grek ka qenë shumë bujar ndaj nesh dhe jemi mirënjohës.

Por e dimë se kjo nuk mund të vazhdojë përgjithmonë. Duhet të qëndrojmë në këmbët tona.

Mbajmë marrëdhënie miqësore me Kishën e Greqisë. Unë isha Mitropolit i Korçës dhe zona jonë kufizohet me Follorinën, Kastorian dhe qytete të tjera.

A ndihmon financiarisht qeveria shqiptare?

Shumë pak, kjo vlen për të gjitha komunitetet fetare në Shqipëri. Ata japin diçka, por nuk mjafton për të zgjidhur problemet tona. Më mirë do të ishte të na ktheheshin pronat që na përkisnin.

Kush i paguan pagat e priftërinjve?

Kisha. Kemi një llogari qendrore. Çdo Mitropoli jep 40% të të ardhurave të saj në Qendër, në Kryepiskopatë.

Disa Mitropoli kanë më shumë të ardhura, disa më pak. Por të gjithë priftërinjtë paguhen në mënyrë të barabartë, sepse të gjithë bëjnë të njëjtën vepër.
Sa është paga mesatare mujore e një prifti?

Rreth 600 euro.

Kaq është gjithçka?

Po, por mbulojmë edhe kujdesin e tyre shëndetësor.Kryepishkopi ka themeluar një klinikë në Tiranë, ku të gjithë priftërinjtë marrin kujdes mjekësor falas.
Keni ndërmend të vizitoni Patriarkanën Ekumenike?

Besoj se duhet t'i vizitojmë të gjitha Kishat. Ndoshta jo menjëherë. Mendoj se ka qenë gjithmonë normale që të bëhen vizita të tilla.

Ne mbajmë marrëdhënie të mira me të gjitha Kishat dhe duhet t'i mbajmë. Ndonjëherë mund të mos biem dakord, por kjo nuk është arsye për t'i ndërprerë marrëdhëniet tona.

A keni një mendim për ndarjen që është shkaktuar në Kishën Ortodokse për shkak të Autoqefalisë së Ukrainës?

Kryepishkopi Joan: Na vjen keq për këtë. Ishte një tragjedi që ndau shumë kisha. Pozicioni ynë është shprehur tashmë me vendimet e Sinodit tonë. Nuk kemi asgjë tjetër për të shtuar.

Jemi gjithmonë të hapur dhe e dimë se jemi një kishë e vogël. Duhet të marrim vendime për shumë çështje.

Kemi bërë çdo përpjekje të mundshme për pajtim, sepse Kryepishkopi Anastas ishte një njeri me vizion dhe e dinte se çfarë do të ndodhte.

Dhe mendoj se ishte i sjellshëm. Ai ra dakord për shumë gjëra nga të dyja palët.
Ai ishte një nga njerëzit e rëndësishëm që bashkoi Kryepriftërinjtë në Sinodet Panorthodhokse. Isha me të në të gjitha këto.

Çfarë duhet të bëhet për të filluar pajtimi?

Nuk mund të them saktësisht se çfarë duhet të bëhet, por besoj se më e rëndësishmja është të ketë vullnet të mirë. Nëse ka vullnet të mirë, ndoshta mund të gjejmë një zgjidhje në dobi të të gjithëve.

Në funeralin e Kryepishkopit Anastas morën pjesë përfaqësues nga të gjitha Kishat Orthodhokse.

Isha shumë i lumtur që i pashë të gjithë së bashku. Mendova se Kryepishkopi Anastas i bashkoi ata, edhe pas vdekjes së tij.

Nëse do ta kishe përpara Patriarkun Bartholome, çfarë do t'i thoshe?

Nuk mund të them. Varet se çfarë do të diskutohet.

Diskutimi do të jetë për unitetin e Kishës.

Ne gjithmonë do të mbështesim gjithçka që kontribuon në unitetin e Kishës.

A do t'i thoshit atij të vazhdonte me pajtimin e Kishës?

Nuk mund të them nga tani se çfarë do të diskutohet saktësisht. Nuk besoj në diskutime të paracaktuara. Varet se si do të zhvillohet diskutimi.
Por sigurisht që kemi respekt të madh për Patriarkanën, pasi kemi lidhje historike prej shekujsh dhe i urojmë më të mirën si asaj ashtu edhe të gjitha Kishave Orhtodhokse.

Çfarë mesazhi do të dëshironit t'i dërgoni Shkollës Teologjike të Kryqit të Shenjtë?

Shkolla është gjithmonë në lutjet e mia. Është pjesë e shpirtit tim, e jetës sime. Më vjen keq kur dëgjoj diçka negative dhe gëzohem kur dëgjoj për përparimin e saj.

Jam krenar që kam qenë pjesë e kësaj Shkolle. Kam shumë miq priftërinj në Kryepiskopatën Greke, si at Luka Veronis, i cili kaloi disa vite në Shqipëri.